1971 Abortus, pro/contra
In 1971 publiceert ethicus en toekomstig professor Hugo van den Enden (1937-2007) het boek Abortus, pro en contra. Hierin neemt hij de argumenten van de tegenstanders van abortus onder de loep en pleit voor de legalisering van abortus. Het is een heftig maatschappelijk debat waar wetenschappers van allerlei disciplines maar ook studenten van Dolle Mina een stem laten horen. De debatten rond abortus centreren zich net als de Mei ‘68/Maart ’69 beweging rond de vraag om vrije beleving van seksualiteit en het afzetten tegen normen en waarden die van bovenaf worden opgelegd. De strijd rond abortus wordt verbonden met de bredere beweging van de tweede feministische golf en de nieuwe sociale bewegingen.
De moraalwetenschappers zijn verdeeld
Het abortusvraagstuk aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte verloopt niet eenstemmig. Etienne Vermeersch is er net als Van den Enden voorstander van het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen. Hoewel Jaap Kruithof de inleiding van het boek van Van den Enden geschreven heeft, blijft hij gereserveerd ten overstaan van het thema. Hij hoopte dat de introductie en inburgering van voorbehoedsmiddelen abortus overbodig zou maken. Van zowel Kruithof als Vermeersch is geweten dat ze ongewenst zwangere vrouwen naar de abortuskliniek van Bergen-op-zoom brengen. Collega’s Leo Apostel en Jos Van Ussel, grote pleitbezorgers van een vrije seksuele beleving voor jongeren, zijn radicaal tegen abortus maar spreken er zich zelden openlijk over uit.
De medici lichten voor
Ook aan de medische faculteit is abortus een belangrijk thema. In het Universitair Ziekenhuis worden onder toeziend oog van gynaecoloog en publiek figuur Michel Thiery abortussen uitgevoerd om medische redenen, ook al is dat bij wet verboden. Volgens Thiery wordt de praktijk onder andere gedoogd omdat de universiteit en het ziekenhuisbestuur zich weerhouden van maatschappelijke uitspraken. Ten persoonlijke titel zet Thiery zich wel in voor de legalisering en publiceert in hetzelfde jaar dan Van Den Ende Abortus provocatus: medisch-technische aspecten. In 1972 publiceert Thiery samen met psychiater Steven De Baetselier Abortus provocatus: een interdisciplinaire studie met betrekking tot beleisalternatieven in België. Nog een jaar later werkt hij mee aan een documentaire van de openbare omroep over onder andere de medische gevaren van clandestiene abortussen.
Van de studentenartsen van de universiteit wordt gedoogd dat ze studentes doorverwijzen naar abortusklinieken in Nederland en naar de Sint-Pietersaalststraat in Gent waar oud-lid van Mordicus en enkele andere alumni werkten in en abortuscentrum. De artsen mogen in eigen naam deelnemen aan acties maar niet vanuit de hoedanigheid van studentenarts.
Een progressief front
Na de publicatie van Van Den Enden roepen de FK-studenten in het oktober 1971 op tot een progresief front voor abortus in hun studentenblad FK-nieuws. Dat de aandacht van de studenten is getrokken blijkt ook uit verschillende debatavonden die ze organiseren. Later in de jaren 1970 steunen onder andere studentenorganisaties Mordicus, Socialistische Jonge Wacht, Rode Hond, Gentse Werkgroep Homofilie, Seksie Filosofie RUG, Werkgroep Revolutionaire Pedagogen, Viktoria, de Wetswinkel en ’t Zal Wel Gaan het eisenpakket van Dolle Mina en het Abortuskomité: abortus moet uit het strafrecht worden geschrapt; vrouwen moeten zelf kunnen beslissen over hun lichaam; abortus moet terugbetaald worden zodat het voor elke vrouw financieel mogelijk wordt; er moet betere seksuele voorlichting komen in middelbare scholen en er moeten regionale abortuscentra worden ingericht én gefinancierd door de overheid. Maar er zijn zeker ook studenten die om uiteenlopende redenen tegen de legalisering van abortus pleiten.
Lucienne Michielsens
Hoewel de abortuskwestie al in de jaren 1970 op de parlementaire en publieke agenda staat, zal het tot 1980 duren tot in Gent de eerste abortuskliniek, 'Kollektief Anticonceptie'; wordt opgericht en tot 1990 vooraleer de abortuswet Lallemand-Michielsens gestemd raakt. Een van de penhoudsters en naamgever van de wet is PVV-politicia Lucienne Herman-Michielsens. De Gentse is doctor in de rechten en alumna van de UGent en zou zich in de jaren 1970 laten inspireren en assisteren voor de zaak door onder meer Vermeersch en Van Den Enden.
Anke Stefens
Master Geschiedenis
30 november 2016
Fragmenten van deze tekst verschenen eerder in de scriptie van Anke Stefens, “Op de barricade voor de seksuele emancipatie. Het engagement van professoren en studenten van de Gentse universiteit vanaf 1969.” Masterproef UGent, 2015.
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Stefens, Anke. “1971. Abortus, pro en contra.” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 30.11.2016. www.ugentmemorie.be/gebeurtenissen/1971-abortus-procontra