De Ridder, Remi (1843-1930)
Remi De Ridder is een van de liberale juristen die de negentiende eeuwse Rechtsfaculteit kleurt. Als schepen van onderwijs treedt hij in de voetsporen van Gustave Callier en Francois Laurent en bouwt mee aan de uitbouw van het onderwijs in Gent. Zijn banden met geleerd Gent zijn behalve professioneel ook sterk familiaal van aard: zijn vier kinderen huwen met (kinderen van) professoren.
Als zoon van Constantin De Ridder (1792-1852) – burgemeester en bankier uit Wortegem – stond het haast in de sterren geschreven dat Remi De Ridder (1843-1930) zou studeren aan de Gentse universiteit. Na de schoolbanken van het koninklijk atheneum van Gent kiest Remi voor de faculteit Rechtsgeleerdheid. De Ridder krijgt onder andere les van professor François Laurent (1810-1887), die met zijn maatschappelijk en politiek engagement een diepe indruk op hem maakt. In 1864 behaalt Remi De Ridder op 21-jarige leeftijd een doctoraat in de rechten en in 1865 in de politieke en administratieve wetenschappen.
Gents liberaal milieu
Na een korte carrière als substituut van de procureur des Konings in Oudenaarde, keert Remi De Ridder al snel terug naar de Arteveldestad. Via zijn vrouw Savina Dumont – dochter van de Franse arts Alexis Dumont, ex- lid van de Société Huet – komt hij in contact met de Gentse progressieve liberale bourgeoisie. De neven van Savina, niemand minder dan de gebroeders Callier (Albert, Alexis en Hippolyte) worden trouwe vrienden van Remi. Via hen komt De Ridder in contact met de onderwijsideeën van Gustave Callier (1819-1863).
Academische carrière
De Ridder maakt al vroeg een professionele switch. Als jonge dertiger wordt hij benoemd tot buitengewoon hoogleraar aan de faculteit der Rechten. Zijn academische carrière start in 1878, toeval of niet, op het moment dat de Gentse liberalen een grote verkiezingsoverwinning vieren. Remi De Ridder neemt de cursussen Politieke economie en Volkenrecht voor zijn rekening. In 1881 promoveert hij tot gewoon hoogleraar en in 1883 wordt zijn curriculum uitgebreid met de cursussen Encyclopedie van het recht en Geschiedkundige inleiding tot het burgerlijk recht. In 1885-1886 wordt hij aangesteld als decaan van de Rechtsfaculteit. Het vraagstuk omtrent de vernederlandsing van een aantal vakken woedt hevig tijdens zijn mandaat maar De Ridder houdt voet bij stuk en verzet zich tegen het Nederlands als academische taal.
Onderwijs als hefboom
Wanneer De Ridder in 1889 aftreedt als decaan, krijgt hij het daarom niet minder druk. Hij wordt schepen van Onderwijs in Gent. De Ridder bouwt het stedelijk beroepsonderwijs uit: voor de jongens richt hij een afdeling metaalbewerking, houtbewerking en schilderen op en sticht hij een drukkers- en een handelsschool. Voor de meisjes richt hij een beroepsschool met leergangen kleermaken, mode en huishoudkunde op. In zijn beleidsperiode als Gentse onderwijsschepen sticht De Ridder ook tien kosteloze bewaarscholen, elf lagere scholen en een school voor buitengewoon onderwijs. In navolging van zijn grote voorbeeld François Laurent, moedigt De Ridder ook het schoolsparen aan. Van bij de start in 1868 is De Ridder trouwe sponsor van de Société Callier, de caritatieve instelling die jaarlijks de beste spaarders van de gemeentescholen beloonde en de volksvoordrachten van de liberale Laurentkringen voor werkjongens en –meisjes financierde.
Wetenschap als wondermiddel
Naast onderwijs en sparen hecht professor De Ridder veel belang aan wetenschappelijke innovatie, in zijn visie een conditio sine qua non voor maatschappelijke vooruitgang. Vanuit de gemeenteraad zet De Ridder zich in voor de infrastructurele ondersteuning van de faculteit der Wetenschappen. Op zijn aansturen wordt zo in 1900 een nieuw laboratorium gebouwd met gemeentesubsidies. Ook voor het antiklerikale dagblad La Flande Libérale – in 1874 gesticht door de gebroeders Callier – schrijft Remi De Ridder geregeld artikels waaruit zijn waardering voor wetenschappelijk onderzoek blijkt.
Een liberale denkdank
In 1891 is Remi De Ridder één van de stichtende leden van de Liberale Kring ter beoefening der maatschappelijke wetenschappen en werken. De progressieve inslag van deze debatkring weerspiegelt De Ridders sociaal engagement en zijn bekommernis voor de levensomstandigheden van de arbeidersbevolking. Opnieuw vormt wetenschappelijk onderzoek een leidraad: voordrachten over zeer uiteenlopende thema’s vinden plaats in het lokaal op de Gentse Kouter. Prominente gastsprekers zoals de feministe Isabelle Gatti de Gamond of historicus Henri Pirenne kleuren de bijeenkomsten van de kring, maar ook de eigen leden zijn van diverse afkomst (professoren, industriëlen, politici, sociologen, advocaten).
Professorale huwelijkspolitiek?
Na verloop van tijd treedt ook Remi De Ridders schoonzoon – Louis Varlez (1868-1930) die met Marthe De Ridder trouwde in 1896 – toe tot de kring. Ook zijn twee andere dochters Louise en Lucie huwen met een collega-professor, respectievelijk Jozef Bidez (1867-1945) en Georges Leboucq (1880-1958). Zijn zoon huwt dan weer met de dochter van professor Gustave Boddaert (1836-1888).
Carmen Van Praet
Vakgroep Geschiedenis en wetenschappelijk medewerker Liberaal Archief
Bart D’Hondt
Licentiaat politieke wetenschappen, wetenschappelijk medewerker Liberaal Archief
8 april 2016
Hoe verwijs je naar dit artikel?
D’Hondt, Bart en Carmen Van Praet. “De Ridder, Remi (1843-1930).” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 08.04.2016. www.UGentMemorie.be/personen/de-ridder-remi-1843-1930.
Bibliografie
D’hondt, Bart. Van Andriesschool tot Zondernaamstraat: gids door 150 jaar liberaal leven te Gent. Gent: Liberaal Archief, 2014
Steels, Michiel. Geschiedenis van het stedelijk onderwijs te Gent, 1828-1914. Gent: s.n., 1978.
Van Daele, Jasmien. Van Gent tot Genève, Louis Varlez: een biografie. Gent: Academia Press, 2002, XVII, p. 41-45.
Varlez, Louis. Les quartiers Varlez, volume 4: Rémy De Ridder en Sabina Dumont. Brussel: s.n., 2003.
Varlez, Louis. Les quartiers Varlez, volume 5: la descendance de Remi De Ridder. Brusssel: s.n., 2003.
Vercauteren, Stef. “Remi De Ridder, twee decennia lang de onderwijsschepen van Gent”. Onuitgegeven oefening Historische Praktijk II Moderne en Hedendaagse Geschiedenis, o.b.v. Bart D’hondt (Liberaal Archief), 2014-2015.
Witte, Els. “Professoren aan de Gentse Rijksuniversiteit: tussen academische vrijheid, pluralisme en neutraliteit (1817-1965).” In Docendo discimus: liber amicorum Romain van Eenoo, uitgegeven door Jan Art en Luc François. Gent: Academia Press, 1999, II, pp. 995-1020.