Leboucq, Georges (1880-1958)

Georges Leboucq groeit op als enige zoon in een welstellende Gentse bourgeoisfamilie aan de Gentse Coupure. Zijn vader Hector is hoogleraar aan de Gentse universiteit, zijn moeder Hélène stamt uit de familie De Vigne. Georges huwt in 1904 met Lucie De Ridder, dochter van Remi-Adolphe De Ridder, professor aan de Rechtsfaculteit en liberaal schepen van onderwijs bij de stad Gent. Het ligt dan ook voor de hand dat Georges Leboucq een academische carrière te wachten staat. Leboucq is overtuigd Fransgezind en botst regelmatig met de Vlaamsgezinde collega’s. Tijdens de Tweede Wereldoorlog helpt hij een Joodse familie onderduiken.

Van vader op zoon

Na de humaniora aan het Koninklijk Atheneum van Gent haalt Leboucq aan de Gentse universiteit in 1901 het diploma van doctor in de wetenschappen, in 1904 dat van doctor in de genees-, heel- en verloskunde. Hij verkrijgt in 1913 de titel van speciaal doctor in de anatomische wetenschappen, na studieverblijven in Wenen, Parijs en Berlijn. Op latere leeftijd, in 1941, behaalt Leboucq nog een doctorstitel in de zoölogische wetenschappen. Na zijn emeritaat zal hij zich ten slotte wijden aan de geschiedenis van de geneeskunde.

In 1908 wordt Leboucq assistent bij zijn vader in opvolging van Bertha De Vriese, de eerste vrouwelijke assistente aan de Gentse universiteit, wiens mandaat niet meer verlengd kon worden. In 1912 wordt Leboucq werkleider en in 1919 docent voor de leerstoel stelselmatige en topografische anatomie, in opvolging van zijn vader.

Net zoals zijn vader maakt Georges Leboucq ook carrière in de Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België: in 1921 corresponderend lid, in 1932 werkend lid, in 1948 tweede ondervoorzitter en in ’49 eerste ondervoorzitter. In 1950, het jaar dat hij ook tot het emeritaat wordt toegelaten, wordt hij tot voorzitter verkozen, maar verzaakt om gezondheidsredenen aan die taak.

Fransgezind

Het Volksbelang van 29 april 1911 geeft felle kritiek op een artikel van Leboucq dat verscheen in het blad van de Ligue Nationale. Leboucq pleit er voor het behoud van de Franse taal aan de universiteiten, in een periode dat de ‘drie kraaiende hanen’ een massabeweging voor het hoger onderwijs in de volkstaal op de been brengen. Volgens Leboucq is het Nederlands ongeschikt als wetenschappelijke taal.

Ook binnen de universiteit verdedigt Leboucq die mening. In de jaren 1920 deelt nog de meerderheid van het korps zijn visie, in de jaren 1930 winnen de Vlaamsgezinden het pleit. In de faculteitsraad van 17 juni 1924 kant Leboucq zich bijvoorbeeld scherp tegen de kandidatuur van (de flamingant) Frans Daels voor het decaanschap. Hij adviseert de collega’s voor Goubau te stemmen. Deze laatste haalt het van Daels, die er nochtans, volgens de toen aanvaarde anciënniteitregels, het meest recht op had; het jaar nadien komt Frans Daels toch aan zet. In 1926-27 wordt Leboucq zelf decaan, een functie die hij combineert met het secretarisschap van de de eind 1923 opgerichte Ecole des Hautes Etudes te Gent.

Zelfs in april 1939, wanneer de vernederlandsing van de Gentse universiteit al lang een feit is, doet Leboucq nog verbitterde uitspraken over de flaminganten. In alle opzichten behoort Leboucq tot de franskiljonse elite van de stad die de vernederlandsing met lede ogen aanschouwt.

Jodenredder

In september 1942 redt Leboucq de Joodse familie Grinszpun. Het éénjarig dochtertje vangt hij bij hem thuis op, in de Leopold II-laan, waar ook zijn dochter en schoonzoon op dat moment vertoeven. De ouders verstopt hij in de vertrekken van het Bijlokeziekenhuis, waar hij goede contacten heeft als lid en voormalig voorzitter van de Commissie voor Openbare Onderstand. Het dochtertje ziet haar ouders regelmatig, maar leeft tot aan de bevrijding in het gezin van Georges en Helène Leboucq.

Frank Cotman
Vakgroep Geschiedenis UGent
2 augustus 2013

Hoe verwijs je naar dit artikel?
Cotman, Frank. "Leboucq, Georges (180-1958)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 24.03.2015. www.ugentmemorie.be/personen/leboucq-georges-1880-1958