1972 Wetswinkel
De sociale werkgroepen die aan het begin van de jaren 1970 ontstaan aan de universiteiten koesteren het idee dat universitaire kennis in dienst van de maatschappij moet staan. In 1972 opent de Wetswinkel haar deuren, een initiatief van de Sociaal-Juridische Werkgroep (Sojuwe). Deze rechtswinkel verleent gratis juridisch advies en legt lacunes binnen het rechtssysteem bloot.
Rechtshulpboetiek
Uit onvrede met de hervorming van het studieprogramma van de opleiding rechten in die volgens Sojuwe (1970) onvoldoende inspeelt op de maatschappelijke noden, richt Sojuwe naar Engels en Nederlands voorbeeld een rechtswinkel op. De ‘rechtshulpboetiek’ verleent gratis advies aan personen die zich geen rechtsbijstand kunnen veroorloven. Onder leiding van student Didier Thaler en met ondersteuning van de sociale dienst opent de Wetswinkel op 1 maart 1972. Ze vestigt zich op het Fratersplein in Gent. Een van de actieve participanten is rechtsstudent Koen Raes die twee jaar later studentenblad Schamper uit de grond stampt.
Leemte in de rechtshulp
Het uitgangspunt van de Sojuwe – en van andere werkgroepen aan de UGent – is het idee dat de opgebouwde kennis aan de universiteit in dienst van de samenleving moet staan. Maar het belangrijkste motief voor de oprichting van de Wetswinkel is het aantonen van de gebreken en de lacunes binnen het Belgische rechtssysteem. Mensen uit de lagere inkomensklasse kunnen geen rechtsbijstand betalen en de drempel om een advocaat te raadplegen is hoog. De Wetswinkel verleent daarom gratis en individueel – ze zijn van mening dat de sociale dimensie vaak ver te zoeken is binnen de advocatuur – advies. Het clienteel bestaat voornamelijk uit arbeiders. Maar ook studenten die gearresteerd worden naar aanleiding van de studentenprotesten worden meerdere keren verdedigd door de Wetswinkel. De Wetswinkel publiceert het tijdschrift Sjouw en organiseert net als andere studentenverenigingen fuiven en bals.
(Te) veel succes
Advocaten zijn niet opgezet met het initiatief van Sojuwe: ze zijn van mening dat rechtshulpverlening voorbehouden is aan officieel erkende advocaten en dus niet aan rechtenstudenten in opleiding. De Orde der advocaten verbiedt in een brief van 4 maart 1972 - slechts 3 dagen na de opening van de Wetswinkel (!) - alle leden van de balie om hun medewerking te verlenen aan het initiatief. Die tegenkanting verhindert niet dat de Wetswinkel volk trekt. Ook in Antwerpen, Leuven en Herzele worden wetswinkels opgericht. In 1977 moet de Gentse rechtswinkel door de grote vraag naar advies maar liefst 18 uur per week permanentie houden. In dat succes sluipt (deels) de ondergang: op 16 februari 1980 wordt de Wetswinkel omgevormd tot het Klachtenbureau, een werkgroep die enkel nog klachten bijhoudt over personen of organisaties die instaan voor rechtsbijstand. De reden om een einde te maken aan de Wetswinkel is niet alleen ingegeven door de onnavolgbare vraag, maar is vooral bedoeld om de overheid onder druk te zetten haar verantwoordelijkheid te nemen. Het wegvallen van de Wetswinkel betekent dat heel wat mensen de facto in de kou komen te staan wat betreft goedkope rechtsbijstand en door klachten daarover te verzamelen wil Sojuwe de problemen binnen het rechtssysteem aan het licht brengen.
Vandaag: vzw Wetswinkel
Omdat de drempel om naar een advocaat te stappen voor velen, en in het bijzonder kansarmen, nog steeds hoog is, beslist een aantal advocaten in 2002 om het concept van de wetswinkel nieuw leven in te blazen. De vzw Wetswinkel bouwt in de jaren daarop een heel netwerk van wetswinkels uit. Beroepsjuristen verstrekken er tegen een kleine vergoeding van 12 à 15 euro juridisch advies. In Gent opent de wetswinkel in 2004 in de Jozef II straat in het Rabot, waar ze vandaag nog steeds gevestigd is.
Lore Goovaerts
Master Geschiedenis
12 september 2016
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Goovaerts, Lore. “1972 Wetswinkel.” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 13 september 2016. www.ugentmemorie.be/gebeurtenissen/1972-wetswinkel
Literatuur en bronnen
Sjouw: blad van de socio-juridische werkgroep wetswinkel. 1972-1978.
Stefens, Anke. “Op de barricade voor de seksuele emancipatie. Het engagement van professoren en studenten van de Gentse universiteit vanaf 1969.” Masterproef UGent, 2015.
Van Nuffel, Ine. “Werkgroepen aan de Rijksuniversiteit Gent. The Times They Are A-Changin’.” Masterproef UGent, 2015.
S.n. “Ook Gent krijgt wetswinkel nieuwe stijl.” De Morgen. 26 februari 2004.
S.n. “Rechtsproblemen? Slecht geholpen?” Schamper 5, nr. 105 (1980).