Hallyn, Fernand (1945-2009)
Fernand Hallyn is een romanist die de filologie ver buiten de traditionele grenzen brengt. Hij past haar methodes en technieken toe op het domein van de wetenschapsgeschiedenis en bereikt hiermee internationale faam.
Academische loopbaan
Na het behalen van zijn licentiaatsdiploma in de Romaanse filologie (1967) in Gent, wordt Fernand Hallyn eerst leraar Frans aan de Rijksnormaalschool van Kortrijk en in 1970 assistent aan zijn Alma Mater, waar hij in 1974 promoveert met een doctoraalproefschrift over de vormen van de metafoor in de Franse lyrische barokpoëzie. Hij is achtereenvolgens eerstaanwezend assistent, werkleider, hoogleraar en, vanaf 1996, gewoon hoogleraar, belast met het onderwijs in de Franse literatuur en de bijzondere methodiek van het Frans. Hij is initiatiefnemer bij de oprichting van het Centrum voor Wetenschapsgeschiedenis aan de UGent.
Naast zijn voltijdse opdracht in Gent doceert hij van 1976 tot 1992 deeltijds aan de Antwerpse universiteit. Hij oefent een waaier van administratieve en wetenschappelijke dienstverlenende taken uit en is tot zijn vroegtijdig overlijden de bezieler van de wetenschappelijke reeks ”Romanica Gandensia”.
Een uitzonderlijke veelzijdigheid in het teken van de Renaissance
Het geheel van de publicaties van Fernand Hallyn vormt een fascinerende ontmoetingsplaats van literatuurstudie, epistemologie, kosmografie, fysica, filosofie en schilderkunst van – hoofdzakelijk, maar niet alleen – de 16de en 17de eeuw. Diepgaand interdisciplinair onderzoek kenmerkt zijn werk. In zijn indrukwekkend lange lijst boeken en artikels behandelt hij auteurs als Du Bellay, Rabelais Ronsard en talrijke anderen, maar ook de techniek van de anamorfose en schilders als Holbein en Arcimboldo; hij wijdt gezaghebbende studies aan Descartes en aan sleutelfiguren in het ontstaan van de moderne wetenschap zoals Kepler, Copernicus, Galileï, Frisius.
De wetenschappelijke nalatenschap van deze romanist treedt dus ver buiten de traditionele grenzen van de taal-en letterkunde. Toch zijn er sterke banden tussen zijn studies over de Franse Renaissance- en Barokliteratuur enerzijds en zijn werken over de kosmografische ontdekkingen anderzijds: de poëtica en de retorica. De originaliteit van het onderzoek van Fernand Hallyn berust in de toepassing van analysemethodes uit de literatuurtheorie op wetenschappelijke teksten waarvan hij de formele creativiteit, de beelden en symbolen analyseert. Zijn twee belangrijkste en alom geprezen boeken in dat opzicht zijn La structure poétique du monde: Copernic, Kepler (1987) en Les structures rhétoriques de la science. De Kepler à Maxwell (2004).
Verscheidene studies geeft hij uit in samenwerking met zijn echtgenote, de neolatiniste Perrine Galand, hoogleraar aan de École Pratique des Hautes Études in Parijs. Een laatste grootscheepse project, ondernomen met de Gentse historica Hilde De Ridder-Symoens, wordt door zijn overlijden onderbroken: een in 2003 opgestarte GOA (geconcerteerde onderzoeksactie) getiteld Herevaluatie van de wetenschappen in de Renaissance. De Nederlanden in een Europees perspectief.
Tenslotte dient vermeld dat Fernand Hallyn als docent zeer begaan is met de efficiëntie van de werkinstrumenten die zijn studenten hanteren. Deze zorg resulteert onder meer in het lijvige Méthodes du texte (1987): een inleiding in de literatuurstudie, die in binnen- en buitenland veel succes oogst bij lesgevers en studenten, in het bijzonder van de Franse letterkunde.
Nationale en internationale erkenning
De wetenschappelijke veelzijdigheid van Fernand Hallyn geniet wereldfaam en brengt hem velerlei erkenningen op in binnen- en buitenland. Hij ontvangt de Sartonmedaille voor zijn baanbrekend werk op het gebied van wetenschapgeschiedenis, doceert als gastprofessor in Princeton en wordt lid van de Koninklijke Vlaamse Academie; hij zetelt in de redactieraad van de Bibliothèque d’Humanisme et Renaissance en in de directie van Origins. Studies in Scientific Creativity; hij wordt lid van het wetenschappelijk comité van de European Society for de History of Science en corresponderend lid van de International Academy of the history of Science.
Al zeer zwaar ziek aanvaardt hij in 2008 de laatste eervolle uitdaging die de uitstraling van zijn onderzoek hem aanbiedt: de binnenlandse Francqui-leerstoel aan de VUB met een collegereeks over La métaphore entre rhétorique et épistémologie.
Een zwijgzame… causeur
Voor wie hem slechts oppervlakkig kende, kwam Fernand Hallyn meestal over als een zwijgzame, ja zelfs afstandelijke man. Maar de vrienden en naaste medewerkers herinneren zich hem als een gevoelige, attente, gemoedelijke persoon die van gezellige etentjes hield en geen gelegenheid liet voorbijgaan om uiting te geven aan zijn fijne en scherpe zin voor humor en ironie. Zo koesterde hij de ritus van de wekelijkse lunch, in een ongedwongen sfeer, met zijn medewerkers en doctorandi. De frequentie ervan begon eerst af te nemen vanaf midden 2004, wanneer zijn verwoed en moedig gevecht tegen de dodelijke kanker begon.
Patrick Collard
Emeritus Vakgroep Letterkunde, Spaans
25 oktober 2013
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Collard, Patrick. "Hallyn, Fernand (1945-2009)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 10.03.2015. www.ugentmemorie.be/personen/hallyn-fernand-1945-2009
Bibliografie
De Ridder, Hilde en Dirk Van Der Cruyssen. “In Memoriam. Fernand Hallyn (20 september 1945 -11 juli 2009.” In Jaarboek 2010 (2010): 176-179. Brussel: Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen en Kunsten.
Dupré, Sven en Alexander Roose. “Fernand Hallyn (1945-2009)” Centre for History of Science / Centrum voor Wetenschapsgeschiedenis. (Universiteit Gent).
Lestringant, Frank. “In memoriam. Fernand Hallyn (1945-2009).” L’universo Mondo. Bolletino d’informazione del Gruppo di Studio sul Cinquecento francese, 34 (novembre 2009-marzo 2010): 50-51.