Medische kunst
Wetenschappers zijn niet de enigen die het (dode) lichaam bestuderen. Ook medisch kunstenaars gaan in dialoog met het lichaam, niet om de werking ervan bloot te leggen maar als artistieke reflectie. In een maatschappij waar de fysieke confrontatie met de dood uit de weg wordt gegaan, slagen kunstenaars er in aan de hand van beelden moeilijke en filosofische kwesties toegankelijk te maken voor een publiek.
Kunst en wetenschap
Bij het begin van de twintigste eeuw ontstaat een nieuwe kunstbeweging die inspiratie put uit de nieuwste ontwikkelingen in de wetenschap en de technologie. Deze relatie tussen kunst en wetenschap werkt in twee richtingen: kunstenaars verplaatsen zich in de rol van wetenschapper en wetenschappers raken verwonderd door de blik van de kunstenaar. Zo had de relativiteitstheorie van Einstein een invloed op het denken van de kubisten, maar liet Einstein zich ook inspireren door de minimalistische esthetiek uit de kunstwereld. De ontdekkingen in biotechnologie, kosmologie en kwantumfysica hadden invloed op verschillende takken van het artistieke veld: architectuur, design, muziek en beeldende kunsten. Deze samenwerking ontlokt debat over het misbruik van wetenschap en technologie, maar daagt de kunstenaars ook uit om het onzichtbare representeren. Vandaag uit de medische kunst zich in beeldende kunst maar ook in media art, sound art, performances, …
Fabrica Vitae: het menselijk lichaam begrijpen
De artistieke fascinatie voor het dode lichaam en de relatie tussen kunst en wetenschap verenigde 29 medisch kunstenaars en 13 illustratoren in 2013 in de rondreizende kunsttentoonstelling Fabrica Vitae, the fabric of life. Naar aanleiding van de 500ste verjaardag van het geboortejaar van de baan- en taboedoorbrekende anatoom Andreas Vesalius (1514-1564), reflecteert het collectief over hoe eigentijdse kunstenaars, wetenschappers en filosofen het menselijk lichaam percipiëren en hoe het anatomisch onderzoek zich in de toekomst zal ontwikkelen. In hun werk tasten ze de grenzen van de kennis en de sociale acceptatie af. Hun innovatieve ideeën zijn het resultaat van een experimentele symbiose tussen kunst en wetenschap.
Andreas Vesalius als inspiratiebron
Fabrica Vitae moet een passend eerbetoon zijn aan de erfenis van Andreas Vesalius. Zijn visie en begrip van het menselijk lichaam vormen een inspiratie voor de nieuwe generaties kunstenaars en wetenschappers. Het graf van Vesalius zelf is tot op vandaag niet gevonden wat op zich al kunstenaars inspireert. De tentoonstelling bevat twaalf beelden van zijn schedel, die gereconstrueerd zijn aan de hand van het portret in zijn boek over de menselijke anatomie De humani corporis fabrica libri septem. De kunstenaars draaien hier het wetenschappelijk proces van gezichtsreconstructie op basis van een schedel om.
Post Mortem
Fabrica Vitae bood alle gastplaatsen die het in 2014 en 2015 aandeed een op maat gemaakte tentoonstelling. Afhankelijk van de plaats en de atmosfeer van de locatie werden kunstwerken gekozen of gemaakt die het meest passen bij het evenement. Na Atlanta, Athene en Riga deed Fabrica Vitae in het najaar van 2015 Gent aan. Kunstenaars Chantal en Pascale Pollier cureerden samen met de conservator van het Morfologisch Museum Marjan Doom de tentoonstelling Post Mortem. Vesalius tussen kunst en wetenschap in de voormalige lokalen en dissectiezalen van de vakgroep Gerechtelijk geneeskunde van de UGent. De eigentijdse kunstwerken van Fabrica Vitae, waaronder werken van Jan Fabre en Berlinde Debruyckere, stonden er naast preparaten en objecten uit de universitaire collecties.
Rommelaere Instituut
De bijzondere locatie van het Rommelaere Instituut, de vroeg twintigste eeuwse medische instituten van de universiteit gebouwd door Louis Cloquet, inspireerde het collectief tot nieuwe werken. De ruimtes vormden niet enkel het decor voor de tentoonstelling, maar maakten ook deel uit van de beleving. Door de kleurrijke gangen, authentieke meubels en de sacrale sfeer waande de bezoeker zich als het ware in een tempel van de wetenschap. In de dissectiezalen trad de klinische benadering van het dode lichaam in dialoog met de artistieke invalshoek.
Lena Maes
Masterstudent geschiedenis UGent
11 december 2015
Lees het volgende artikel in het dossier Post Mortem:
Historici Tinne Claes en Veronique Deblon
>>
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Maes, Lena. "Medische kunst." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 11.12.15. ugentmemorie.be/artikel/medische-kunst.
Bibliografie
Interview met Chantal Pollier door Lena Maes (16 november 2015).
S.n. Wandelgids Post Mortem. Vesalius tussen kunst en wetenschap. Gent: UGent, 2015.
Miller, Arthur. "Colliding Worlds, how cutting-edge science is redefining contemporary art." Lezing op 3 november 2015 in het kader van de tentoonstelling Post Mortem.