Het Tatanuamasker van Pauline van der Zee

1.

“Dit voorwerp is een tatanuamasker uit Nieuw-Ierland, een eiland in de Bismarck-archipel en tevens een provincie van Papoea-Nieuw-Guinea. Het stelt een overledene voor, maar in de maandenlange periode dat het masker gemaakt wordt, is deze overledene voor de gemeenschap nog niet formeel dood. Het masker is gemaakt uit hout, deksel van zeeslak, vezels, rotan en boombast. De rechte mond staat open en laat de tanden zien, het gezicht is symmetrisch beschilderd in wit, geel, rood en zwart. Het maskerkapsel (a mulai) is geïnspireerd op de hoofdtooi van mannen die tijdens de rouwperiode het haar laten groeien, verven en dan vlak voor het dodenfeest wegscheren boven de oren."

"Je moet weten dat deze maskers gebruikt werden als dansmaskers tijdens dodenrituelen. De benaming ‘tatanua’ houdt verband met het levensprincipe dat bij overlijden het lichaam verlaat. De maskers worden door mannen gedragen tijdens dodenfeesten en ‘malangan-ceremonieën’. Deze malangan-ceremoniën zijn langdurige herdenkingsplechtigheden die gehouden worden ter ere van de fysieke en mythische voorouders, en waaraan steeds een initiatie voor de jongens is verbonden. De maskers worden ook na het optreden bewaard, de makers ervan frissen ze weer op bij een volgende gelegenheid.”

2.

“Het is een heel expressief masker. Het beantwoordt aan de esthetische kwaliteiten die de maker ervan voor ogen moet gehad hebben. Ook voor een westerse toeschouwer is dit een krachtig masker, niet? Het vormt in ieder geval een mooi voorbeeld van wat we in ons museum tentoonstellen, want voor Frans Olbrechts, de stichter van ons museum, primeerde het idee dat alle kunst op gelijke voet zou moeten worden beoordeeld."

3.

“Het is belangrijk dat dit voorwerp bewaard wordt omdat het toch een oud voorbeeld is van een dergelijk masker. Het werd rond de voorlaatste eeuwwisseling verzameld door Duitse zeevaarders en in 1905 door Camille de Bruyne, een professor in de biologie, aangekocht als dubbel van het Museum für Völkerkunde in Berlijn. Onder andere Olbrechts heeft over dit masker gepubliceerd. Het werd recent, in 2011/2012, nog tentoongesteld in het Chateau de Seneffe."

www.evug.be