Willem, Victor (1866-1952)
Bioloog Victor Willem werkte zich onder de vleugels van Felix Plateau op tot zijn vervanger en werd zo directeur van het Museum voor Dierkunde. In tegenstelling tot de anatomische focus van zijn mentor ging Willems interesse vooral uit naar de fysiologie van dieren. Als dusdanig was hij een pionier in nieuwe wetenschapstakken zoals gedragsbiologie en ecologie.
Frankrijk en Duitsland
De kleine Victor wordt geboren in het dorpje Dison nabij Verviers op 26 maart 1866. Hij doet zijn middelbare studies in het Atheneum van Verviers. Hij volgt zijn hogere studies in de Normaalschool van de Wetenschappen en aan de Universiteit Gent. In 1888 behaalt hij het diploma van ‘geaggregeerd leerkracht van het hoger middelbaar’ dat hem toelaat in het hoger secundair les te geven. Dit kan vergeleken worden met een licentiaats- of huidig masters diploma. Reeds een jaar later, in 1889, verwerft hij de graad van doctor in de natuurwetenschappen. Daarna gaat hij lessen volgen aan de Parijse Sorbonne (1891-1892). Hij brengt de jaren erna ook tijd door aan een aantal Duitse universiteiten.
Museum voor Dierkunde
Voor en in de periode van professor en dierkundige Felix Plateau staan de collecties (‘Cabinets’) centraal aan de universiteit. Onderzoekslaboratoria ontstaan pas na 1870. Je wordt, om als medewerker en wetenschapper in de Collecties Vergelijkende Anatomie of Zoölogie (‘Cabinet d’Anatomie comparée’ en het ‘Cabinet Zoologique’) aan de Universiteit Gent te werken, in principe in de periode van het behalen van een doctoraat eerst preparateur, daarna assistent. Na vele jaren goed werk en onderzoek, kan je uiteindelijk werkleider (‘Chef de travaux’) worden. Het is dikwijls deze werkleider die uiteindelijk een op emeritaat gaande professor vervangt. Het is dit schema dat Victor Willem onder de vleugels van Felix Plateau volgens de regels doorloopt. Victor Willem begint vanaf 1884 als leerling van Plateau, wordt preparateur, assistent, werkleider en uiteindelijke opvolger van zijn mentor. Willem meldt dat onder het directeurschap van professor Felix Plateau zo'n 28.000 ‘nummers’ aan de collectie werden toegevoegd.
Fysiologie
Felix Plateau stopt in 1909 en Willem volgt hem op. Hij geeft lessen in de dierkunde, dierkundige aardrijkskunde en de vergelijkende fysiologie. Maar in 1914 breekt de oorlog uit en Willem grijpt de kans om deze te ontvluchten door een uitnodiging als hoogleraar in het Fysiologisch Laboratorium van de Universiteit van Amsterdam te aanvaarden (1915-1918). Na de oorlog keert hij naar Gent terug waar hij wordt benoemd tot gewoon hoogleraar in 1919. In 1936 wordt hij professor emeritus, maar in tegenstelling tot zijn voorganger, kan hij daar nog jaren van genieten. Hoewel hij emeritus is, geeft hij nog jaren les, vervolgt zijn onderzoek en publiceert het. Hij schrijft 66 publicaties. Hij is vooral gespecialiseerd en geïnteresseerd in de fysiologie, dit van een veelzijdigheid van diergroepen. Door het brede veld dat hij beslaat, verricht hij pionierswerk in nieuwe disciplines zoals de gedragsbiologie en ecologie. Hij is erevoorzitter van de Koninklijke Belgische Vereniging voor Dierkunde en wint met een publicatie over ademhaling bij vissen en amfibieën de Tienjaarlijkse prijs van de Belgische regering voor Dierkundige Wetenschappen, dit voor de periode 1922-1931.
Dominick Verschelde
Conservator Gents Universiteitsmuseum, Collectie Dierkunde
27 maart 2017
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Verschelde, Dominick. “Willem, Victor (1866-1952).” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 27.03.2017. http://www.ugentmemorie.be/personen/willem-victor-1866-1952.