Van Bogaert, Elie (1919-1993)

Elie Van Bogaert was een Gents academicus, jurist en politicus. Een man met nationale en internationale uitstraling die onder andere zou zetelen als rechter in het Arbitragehof in Den Haag, maar ook als Belgisch senator en staatssecretaris voor de BSP carrière zou maken. Ondanks deze verwezenlijkingen in de magistratuur en politiek koos hij vooral voluit voor de academische wereld, waarin hij naam en faam maakte als specialist in het Volkenrecht.

Magistratuur

Na het beëindigen van zijn middelbare studies aan het Koninklijk Atheneum Gent promoveert Elie Van Bogaert aan de toenmalige Rijksuniversiteit Gent in 1943 tot doctor in de rechten. Nog hetzelfde jaar schrijft hij zich in aan de balie te Gent. Na de bevrijding van België in september 1944 wordt hij substituut-krijgsauditeur te velde. In juli 1946 wordt Van Bogaert benoemd tot rechter in de rechtbank van eerste aanleg te Dendermonde en krijgt hij een aanstelling als onderzoeksrechter. Minder dan een jaar later verruilt hij de rechtbank van Dendermonde voor deze van Gent waar hij op 8 maart 1947 opnieuw als rechter wordt benoemd in de rechtbank van eerste aanleg.

Volkenrecht

Ondanks deze carrièrevlucht als rechter, blijkt toen al duidelijk dat Van Bogaert zich veeleer geroepen voelt tot een academische loopbaan en minder aangetrokken door de magistratuur. In 1949 wordt Van Bogaert docent aan de faculteit Rechtsgeleerdheid van de RUG en op 1 juli 1953 gewoon hoogleraar aan dezelfde faculteit. Van 1961 tot 1982 is hij verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel waar hij wordt belast met het onderwijs van het opleidingsonderdeel ‘Volkenrecht’. Hoewel hij te Gent in het begin van zijn academische loopbaan ook internationaal en vergelijkend arbeidsrecht zal doceren, is het toch het onderwijs en het onderzoek in het volkenrecht waarin hij zich specialiseert en zal uitgroeien tot een van de markantste professoren in dit vakgebied. In 1974 wordt hij eveneens rechter in het Permanent Hof van Arbitrage te Den Haag.

Veeleisend lesgever

Professor Van Bogaert wordt de grote gangmaker van de studies in de diplomatieke wetenschappen en slaagt erin honderden studenten warm te maken voor de studie van het volkenrecht. Hij is een van de eerste professoren in de faculteit Rechtsgeleerdheid, met inbegrip van de Politieke en Sociale Wetenschappen, die de internationalisten in spe bijzonder hoge studie-eisen oplegt. In die zin verplicht hij hen om op wekelijkse basis doorheen het academiejaar het volledige en lijvige handboek Volkenrecht te studeren. Mede door deze aanpak slaagt hij erin om doorheen de jaren een hele groep van uitstekende internationalisten te vormen die niet alleen en op prominente wijze in de diplomatie zullen fungeren, maar ook hun weg vinden in de Europese instellingen, het bedrijfsleven en de politiek.

Politieke loopbaan

Elie Van Bogaert is niet alleen zeer begaan met het niveau van zijn studenten, hij is ook een maatschappelijk geëngageerd hoogleraar. In die zin manifesteert hij zich op lokaal en nationaal vlak in de toenmalige Belgische Socialistische Partij (BSP) waarvoor hij van 1961 tot 1977 senator zal zijn. Als dusdanig is hij lid van de Commissies van Justitie en van Buitenlandse Zaken. Tijdens de regering Harmel wordt hij in 1965 Minister-Staatssecretaris van Nationale Opvoeding. Van 1969 tot 1971 wordt hij in de Senaat algemeen verslaggever over de toenmalige grondwetsherziening waarna hij in 1973 toetreedt tot de regering Leburton als Staatssecretaris voor Institutionele en Administratieve Hervormingen. Van 1968 tot op het einde van zijn politieke loopbaan in 1977 fungeert hij als Eerste Ondervoorzitter van de Senaat. Als senator zit hij van 1971 tot 1977 ook in de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap, de verre voorloper van wat in 1996 het Vlaams Parlement zou gaan heten.

Belangrijkste publicaties

Gedurende lange tijd blijft zijn boek Volkenrecht het meest toonaangevende handboek in Vlaanderen. Verschillende aangepaste versies zullen sinds 1958 bij diverse uitgeverijen het licht zien. Zijn wetenschappelijke belangstelling binnen het volkenrecht en de internationale betrekkingen vindt zijn weerslag in een groot aantal publicaties in toonaangevende nationale en internationale tijdschriften. Hij schrijft over het angarierecht (beslaglegging in tijden van oorlog), het Belgisch verdragsrecht, de clausula rebus sic stantibus (aanpassing van overeenkomsten door gewijzigde omstandigheden), het gewoonterecht in het volkenrecht, het luchtrecht en het ruimterecht en nog veel meer. Nadat hij in 1984 tot het emeritaat wordt toegelaten publiceert hij in 1986 bij Kluwer een Engelstalig werk over ruimterecht en het jaar daarop een Franstalig handboek over luchtrecht.

Van Bogaert is zonder twijfel binnen de faculteit Rechtsgeleerdheid een van de markantste professoren. Niet enkel wordt zijn onderwijs en onderzoek bijzonder gewaardeerd, maar ook zijn grote intellectuele uitstraling als academicus en als politicus bezorgt hem nationale en internationale waardering.

Em. prof. dr. Eduard Somers
Vakgroep Internationaal Publiekrecht UGent
9 november 2015

Hoe verwijs je naar dit lemma?
Somers, Eduard. “Van Bogaert, Elie (1919-1993).” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 20.05.2016. http://www.ugentmemorie.be/personen/van-bogaert-elie-1919-1993