Limpens, Jean (1910-1979)
Jurist Jean Limpens was in de tweede helft van de 20ste eeuw een internationaal gewaardeerd specialist verbintenissenrecht en handelsrecht. Hij was een grondlegger van het rechtsvergelijkend onderzoek in België. Als hoofd van het Interuniversitair Centrum voor Rechtsvergelijking institutionaliseerde hij deze juridische wetenschapstak. Bovendien engageerde hij zich tijdens Wereldoorlog II, net voor de start van zijn academische carrière, in het verzet.
Academische carrière
Jean Limpens wordt geboren te Wetteren op 24 december 1910. Hij loopt school aan het Sint-Barbaracollege te Gent, wordt in 1934 doctor in de Rechten aan de Rijksuniversiteit Gent en nadien advocaat en assistent van professor baron Louis Fredericq. Hij behaalt het aggregaat voor het hoger onderwijs in 1942. Eind 1944 wordt hij benoemd tot docent aan de rechtsfaculteit en verlaat hij de balie. Drie jaar later wordt hij gewoon hoogleraar. Hij is directeur-diensthoofd van het Seminarie voor Notarieel Recht van 1955-1960 en van het Seminarie voor Handelsrecht en Vergelijkend Recht van 1956 tot zijn overlijden in 1979. Hij is tevens decaan van de faculteit van 1954 tot 1956. Limpens is hiernaast assessor van de afdeling wetgeving van de Raad van State. Tot lid van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België verkozen in 1968, wordt hij in 1976 bestuurder van de Klasse der Letteren en voorzitter van de Academie.
Uitstekend lesgever
De kern van Limpens’ omvangrijke leeropdracht te Gent zijn de cursussen Verbintenissenrecht en Handelsrecht in de eerste en tweede licentie. Hij doceert helder en objectief. Studenten hebben weinig persoonlijk contact met Limpens maar zij waarderen zijn duidelijke colleges en zijn correcte en zorgvuldige examenprocedures. Limpens stimuleert de beste studenten om in het buitenland, in het bijzonder de Verenigde Staten, te gaan studeren zodat zij ook kennis kunnen maken met een ander rechtssysteem. Hij doceert ook buiten de RUG, meer bepaald aan de Nederlandstalige afdeling van de ULB en nadien aan de VUB waar hij van 1971-1975 de eerste voorzitter wordt van het International Legal Cooperation Program.
Verbintenissenrecht
Het aanzienlijke wetenschappelijk gezag van Jean Limpens is gebaseerd op een kwalitatief en kwantitatief omvangrijk oeuvre. Hij publiceert in het Nederlands, Frans, Engels en wordt vertaald in het Italiaans, Portugees, Spaans en Turks. Zijn belangrijkste publicaties betreffen diverse aspecten van het verbintenissenrecht en de rechtsvergelijking. Zijn aggregatieproefschrift uit 1942 behandelt ‘prijshandhaving buiten contract bij verkoop van merkartikelen’. Vooral zijn stelling dat bewuste medewerking aan andermans contractbreuk en het willens en wetens miskennen van andermans contractuele rechten een onrechtmatige daad is, blijft lange tijd nawerken in de rechtsleer en rechtspraak. In 1960 verschijnt La vente en droit belge, dat lange tijd de meest volledige analyse van het koopcontract naar Belgisch recht was en een grote betekenis had voor de praktijk en de rechtsleer. Van bijzonder belang zijn ook zijn rechtspraakoverzichten over Belgisch handelsrecht en verbintenissenrecht.
Het buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht ligt Jean Limpens nauw aan het hart en deze thematiek benadert hij ook vanuit internationaal vergelijkend perspectief. Kort na zijn overlijden verschijnt ‘Liability for one’s own act in comparative law’ in de International Encyclopedia of Comparative Law, een grondige rechtsvergelijkende synthese en kritische analyse van de buitencontractuele aansprakelijkheid voor eigen daad waaraan ook zijn dochter Anne Limpens en Robert Kruithof meewerkten.
Interuniversitair Centrum voor Rechtsvergelijking
Jean Limpens is de grondlegger van het rechtsvergelijkend onderzoek in België. Hij doet ook empirisch onderzoek naar de eenmaking van het recht op nationaal en internationaal niveau en bestudeert de verschijningsvormen ervan en de voorwaarden waaronder zij tot stand komt. In de jaren 1970 vreest hij dat de geografische uitbreiding van de Europese Gemeenschap een effectieve eenmaking van het recht zou vertragen.
Het levenswerk van Limpens is het Interuniversitair Centrum voor Rechtsvergelijking (ICVR) dat in 1958 onder zijn impuls wordt opgericht en waarvan hij directeur zal blijven tot zijn overlijden in 1979. Met vrij beperkte middelen bouwt Limpens een - op dat ogenblik - unieke bibliotheek uit aan werken over buitenlands recht en rechtsvergelijking. Hij organiseert lezingen door vooraanstaande rechtsgeleerden uit de gehele wereld. Het ICVR geeft bovendien een eigen wetenschappelijke collectie uit waarin vooral proefschriften met een rechtsvergelijkend karakter verschijnen. Limpens verwezenlijkt zijn doel. Heden ten dage besteden alle universitaire rechtsbibliotheken evenveel aandacht aan buitenlands als aan Belgisch recht en is diepgaand juridisch onderzoek niet mogelijk zonder een rechtsvergelijkende component.
Internationaal gewaardeerd
Door zijn internationaal gerichte activiteiten krijgt Jean Limpens ook in het buitenland heel wat waardering. De universiteiten van Montpellier en Aix-en-Provence verlenen hem de titel van doctor honoris causa. Aan talrijke buitenlandse universiteiten geeft hij gastcolleges. Hij is een actief lid van meerdere nationale en internationale wetenschappelijke verenigingen en meer bepaald lid van de raad van beheer van het Institut international pour l’Unification du Droit Privé. Hij doceert regelmatig aan de Faculté Internationale pour l’Enseignement du Droit Comparé te Straatsburg waarvan hij ondervoorzitter is en speelt een belangrijke rol als nationaal of algemeen rapporteur op de congressen voor rechtsvergelijking van de Académie International de Droit Comparé International. Ook maakt hij deel uit van de redactie van vooraanstaande wetenschappelijke tijdschriften zoals de Revue critique de jurisprudence belge.
Succesvol mentor
Jean Limpens maakt van de opleiding van medewerkers voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs een hoofdzaak en selecteert zijn assistenten op basis van studie-uitslagen en buitenlandse studies zonder rekening te houden met hun veronderstelde politieke of filosofische opvattingen of hun lidmaatschap van een bepaald advocatenkantoor. Hij onderscheidt zich in dit opzicht van vele van zijn collega's. Ongeveer vijftien van Limpens’ assistenten worden later hoogleraar aan een Belgische universiteit. Van zijn medewerkers verwacht hij zelfstandig wetenschappelijk werk. Hij volgt hun wetenschappelijk werk zeer nauwkeurig maar laat hen alle vrijheid in de keuze van hun onderwerpen. Hij geeft advies en annoteert blad voor blad de ontwerpen die zij hem voorleggen. Zijn assistenten worden niet ingeschakeld in de colleges en worden heel zelden met opzoekingen of logistieke of administratieve taken belast.
Verzetsman Wereldoorlog II
Jean Limpens is als mens voornaam en gereserveerd maar ook steeds minzaam en vriendelijk. Hij is vrijzinnig en vrijmetselaar, maar deze persoonlijke opvattingen laat hij niet blijken in zijn contacten met studenten en medewerkers. Over zijn eigen privéleven spreekt hij weinig. Slechts na zijn overlijden wordt bekend dat hij zeer actief was in de weerstand als lid van de Nationale Koninklijke Beweging en van de groep ZIG die neergevallen piloten hielp ontsnappen. Bij de bevrijding van Gent in september 1944 loodste hij de geallieerde troepen de stad binnen. Nadien sluit hij zich als verbindingsofficier aan bij het geallieerde leger belast met de bevrijding van Nederland. Over deze gebeurtenissen schreef hij in 1947 een verslag neer. Limpens kreeg de titel van luitenant-kolonel van het verzet en talrijke eretekens waaronder ook de Britse King's Medal for courage.
De gewezen medewerkers van Jean Limpens, zijn collega’s en oud-studenten denken aan hem terug met eerbied en waardering.
Em. prof. Hubert Bocken
Faculteit Rechtsgeleerdheid UGent
19 juli 2017
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Bocken, Hubert. "Limpens, Jean (1910-1979)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd op 25.07.2017. www.ugentmemorie.be/personen/limpens-jean-1910-1979.
Bibliografie
“In Memoriam Jean Limpens.” Studiedagen aansprakelijkheidsrecht, Gent 23-24 maart 1984. Antwerpen: ICVR en Kluwer Rechtswetenschappen, 1987.
Kruithof, R. “In memoriam prof. dr. Jean Limpens (1910-1979).” In R.W. 1978-79: 2834-2842.
Mast, A. “In memoriam prof. dr. J. Limpens.” In Jaarboek 1979 van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België: 304-308. Brussel: Koninklijke Academiën van België, 1979.
Schrans, G. “Limpens, Jean Amedée Jules Joseph, jurist en hoogleraar.” In Nationaal Biografisch Woordenboek XIII: 498-503. Brussel: Koninklijke Academiën van België, 1990.
Tunc, A. “J. Limpens.” Revue Internationale de Droit Comparé, nr. 3 (1980).
Van Caenegem, R.C. “Gentse professoren in de rechten en de letteren 1946 – 1992.” Ghendtsche tydinghen 33 (2015).
Van Ryn, J. “Jean Limpens (1910-1979).” Revue critique de jurisprudence belge, 1979.