1846-1849: tyfus in Gent
De bouwfysische omstandigheden van de stad met honderden smalle straatjes en beluiken doorkruist van een waternet of 'open riolering', de overbevolking en de inherente lamentabele hygiënische omstandigheden, zijn een ideale voedingsbodem voor epidemieën.
Krijg de tyfus!
Reeds in 1817 en 1826 duiken tyfusplagen op, waarschijnlijk grotendeels buiktyfus. Tyfus wordt veroorzaakt door een salmonellabacterie. De infectie wordt overgedragen door het eten of drinken van voedsel of water dat met de bacterie besmet is. Besmetting verloopt via de ontlasting van mensen of dieren die drager zijn van de bacterie. Vanuit de darm kan de bacterie zich ook verder in het lichaam verspreiden via de bloedsomloop of de lymfeklieren. Symptomen zijn hoge koorts, chronische en waterige diarree en een opgezette pijnlijke buik. Onbehandeld is de sterfte aan de infectie 10 - 25 %. De ziekte heeft een incubatietijd van 10-21 dagen en duurt enige weken.
‘Fièvre des Flandres’
Van 1844 tot 1847 is er grote hongersnood in Vlaanderen. De rogge- en tarweoogsten zijn rampzalig en in 1845 mislukt ook nog de aardappeloogst. Dit speelt zich af in een periode waarin gans Europa in een economische crisis ondergedompeld is, die zal duren tot 1850. Wanneer onder de sterk verzwakte bevolking tyfus uitbreekt in de jaren 1846-1848 vallen de doden bij bosjes. Alleen al in Oost-Vlaanderen telt men 26.862 gevallen van tyfus, waarvan er 5.481 overlijden. Hoewel de plaag in 1848 ver over haar hoogtepunt heen is, vallen in Gent tijdens de winter van 1848 nog 200 à 300 slachtoffers per maand. Tyfus wordt in die jaren soms ‘Fièvre des Flandres’ genoemd.
Mareska
De arts Daniël Mareska, hoogleraar aan de Universiteit Gent, legt reeds in 1846 de vinger op de wonde, en linkt tyfus direct aan armoede. Hij is ook overtuigd van de besmettelijkheid van de ziekte en pleit voor onmiddellijke isolatie van het tyfusslachtoffer.
Frank Cotman
Vakgroep Geschiedenis UGent
22 april 2020
Dit artikel maakt deel uit van het UGentMemorie-dossier ‘Coronacrisis: historisch?’
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Cotman, Frank. "1846-1849: tyfus in Gent." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 29.04.2020. https://www.ugentmemorie.be/artikel/1846-1849-tyfus-gent.