Rogge, Jacques (1942-2021)

Gentse jeugdjaren

Jacques Rogge, die doorgaans Jacky wordt genoemd, komt uit een sportieve familie. Zijn grootvader Jules Rogge is een getalenteerd wielrenner, die kort na de vorige eeuwwisseling in dienst fietst van wielerlegende Cyriel Van Hauwaert, bijgenaamd De Leeuw van Vlaanderen. Vader Charles is een atleet, roeier en veldhockeyspeler, met een paar nationale titels op zijn naam. Het is grootvader Jules die tijdens zijn loopbaan bij de Belgische Spoorwegen het potentieel van elektriciteit ontdekt en een onderneming in elektriciteitswerken start te Gent. Een leuke anecdote is dat Jules Rogge eind de jaren ’30 de verlichting en de stopcontacten in de Boekentoren plaatst. De aanbestedingsdossiers worden in de universiteitsbibliotheek bewaard. Charles Rogge die voor ingenieur heeft gestudeerd stapt in de zaak en neemt ze later over. Hij huwt Suzanne Baert met wie hij vier kinderen heeft. Jacques die in volle oorlogstijd geboren wordt, brengt quasi zijn ganse jeugd door in Gent samen met zijn oudere broer Philippe, die vader Charles zal opvolgen in het familiebedrijf, en twee zussen. Gedurende zijn eerste levensjaren woont het gezin in de Paul Fredericqstraat in de stationsbuurt, waarna ze naar Drongen-Baarle verhuizen om een aantal jaren later terug te keren naar het Gentse stadscentrum. Ze zijn allen gebeten door de zeilmicrobe. Op vrije dagen en tijdens de vakantie is de familie vaak op het water te vinden. Reeds als kleuter gaat Jacques mee zeilen op de Noordzee en vanaf zijn tiende doet hij wedstrijden mee. Reeds in 1959 op zijn zeventiende wordt hij wereldkampioen in de Cadet klasse. Zijn ganse schoolcarrière zit hij bij de Jezuïeten van het Sint-Barbaracollege in de Savaanstraat, in een periode dat kadaverdiscipline en een repressieve aanpak hun handelsmerk is. Diezelfde discipline legt hij aan de dag in zijn sportactiviteiten. 

Geneeskunde en sport

Na de klassieke humaniora start Jacques Rogge geneeskundestudies in Gent en behaalt zijn artsendiploma in 1967. Van 1967 tot 1973 is hij assistent bij de Kliniek voor Orthopedie van professor Hendrik Claessens. Tijdens zijn universitaire studies leert hij de één jaar jongere Anne Bovyn kennen en huwt ermee in januari ’68. 
Rogge’s ganse studententijd staat in het teken van studeren en trainen. Studentenclub, op café of naar de cinema gaan zit er niet in. Als Belgisch kampioen in de Finn klasse van het zeilen bereidt hij zich wel voor op de Olympische Spelen en wordt in 1968 voor het eerst geselecteerd voor deelname aan de Spelen in Mexico.  Hij neemt nog tweemaal in dezelfde discipline deel aan de Olympische Spelen, in 1972 in München en in 1976 in Montreal, maar brengt geen medailles mee naar huis. Tussen 1964 en 1980 is hij daarentegen zestien keer Belgisch kampioen in die zeildiscipline. 
Wanneer hij eveneens in 1968 naar Engeland trekt in het kader van zijn specialisatie orthopedie, maakt hij kennis met rugby en is meteen verkocht. Aangezien er in het Gentse op dat moment geen rugbyclub bestaat, sluit hij samen met zijn broer Philippe en enkele vrienden aan bij de rugbysectie van ASUP, de Association Sportive Universitaire Bruxelloise in 1959 opgericht door studenten van de ULB. Omdat de verplaatsingen naar Brussel tijdrovend zijn, nemen de vrienden in 1969 het initiatief om de Ghent Rugby Footbal Club te stichten. Het eerste speelveld ligt op de terreinen van EBES in Langerbrugge. Jacky wordt tien keer geselecteerd voor het nationale Belgische rugbyteam.

Orthopedisch chirurg

In 1972 rondt Jacques Rogge ook nog een bijkomende licentie in de sportgeneeskunde af. Hiervoor bestudeert hij door middel van invasieve naald EMG, de spieractiviteit bij de zeiler gedurende een specifieke zeiltechniek (hiking) op een zelfgemaakte zeilergometer. Bij het aan de wind zeilen op kleine open bootjes is dit een veelgebruikte en noodzakelijke techniek.
Na zijn specialisatie in de orthopedische heelkunde opent Jacques Rogge een privépraktijk op de Charles De Kerckhovelaan in Gent, niet ver van de Leopoldskazerne. De operatieve ingrepen voert hij uit in de Gentse kliniek Maria Middelares, eerst in associatie met professor Michel Vercauteren en na zijn overlijden in 1988 met Marc Goossens, bondsdokter bij de Koninklijke Belgische Voetbalbond. 
In het jonge gezin worden twee kinderen geboren, waardoor moeder Anne Bovyn die kiest voor een specialisatie in de radiologie, haar opleiding pas afrondt in 1977. Philippe en zijn zus Caroline krijgen sport met de paplepel binnen. Philippe gaat in de voetsporen van zijn vader op wedstrijdniveau zeilen en wordt in 1998 Belgisch kampioen in de Finn klasse. Het is in de periode dat Sebastien Godefroid die in 1996 in die zeilklasse zilver haalt op de Olympische Spelen in Atlanta, de Belgische competitie domineert. Jacques is intussen overgestapt naar het competitiezeilen met grotere jachten en koopt begin de jaren ’80 samen met Raymond Tanghe de Castar-Thunder, een kwarttonner, waarmee ze meer dan veertig wedstrijden zeilen en er behoorlijk veel winnen. Het gezin woont sinds het einde van de jaren ’70 te Astene/Deinze in de Achtmeersstraat op de grens van Astene en Petegem. In 2002 wordt hij ereburger van de stad Deinze.

Mister Clean

Niet enkel als atleet participeert Jacques Rogge aan de Spelen, maar neemt ook reeds als jonge dertiger bestuurverantwoordelijkheden op in het Olympisch Comité. In 1973 wordt hij lid van het Belgisch Olympisch en Interfederaal Comité (BOIC), in 1981 wordt hij er vice-voorzitter van en van 1989 tot 1992 voorzitter. Eveneens in 1989 wordt hij voorzitter van de Europese Olympische Comités en blijft dit tot 2001. In 1991 wordt hij lid van het International Olympic Committee (IOC) waarvan hij sinds 1998 in het dagelijks bestuur zetelt. Hij is vijfmaal hoofd van de Belgische delegatie: een eerste keer bij de winterspelen in 1976 te Innsbruck, een laatste keer bij de zomerspelen te Seoel in 1988.
Op 16 juli 2001 volgt hij Juan Antonio Samaranch op als voorzitter van het IOC. De eerste Olympische Spelen onder zijn voorzitterschap zijn de winterspelen te Salt Lake City in 2002 en de zomerspelen te Athene twee jaar later. Rogge is de eerste voorzitter die het olympisch dorp verkiest boven een vijfsterrenhotel, en zo in direct contact met de atleten staat. Samaranch die het IOC leidt tussen 1980 en 2001 maakt de Spelen grootser en commerciëler, maar de autocratische wijze waarop hij het IOC dirigeert en de vele corruptieschandalen tijdens zijn bestuursperiode zorgen ervoor dat Jacques Rogge een besmuikte erfenis krijgt. Het omkoopschandaal rond de toewijzing van de winterspelen aan Salt Lake City is de emanatie van dit mismanagement en de start van de grote schoonmaakoperatie waarmee Rogge bij de aanvang van zijn mandaat de handen vol heeft. Een speerpunt van zijn beleid wordt een nultolerantie tegenover corruptie en doping, vandaar zijn bijnaam ‘Mister Clean’. Daarnaast is hij ook een groot pleitbezorger van een verdere professionalisering van de Paralympische Spelen en een grotere zichtbaarheid ervan in de media. Hij krijgt er in 2017 het Paralympic Order voor, de hoogste erkenning voor iemand die bijgedragen heeft aan de ontwikkeling van de paralympische beweging.
In 2009 wordt Jacques Rogge zonder tegenstand verkozen voor een tweede termijn als IOC-voorzitter tot in 2013 de Duitser Thomas Bach het roer overneemt. Tijdens zijn ambtsperiode als voorzitter verblijft hij doorgaans met zijn echtgenote in Lausanne.

Erkenning aan de UGent

In 2002 ontvangt Jacques Rogge aan de Gentse universiteit een institutioneel eredoctoraat. Hij wordt geprezen voor de unieke combinatie van een wetenschappelijk onderlegd arts, een bijzonder verdienstelijk sportman en een internationaal manager. Ook aan andere instellingen ontvangt hij eredoctoraten, waaronder de KU Leuven in 2012.
In 2008 wordt de in de schoot van de geneeskundefaculteit van de UGent, onderzoeksgroep Sportmanagement, de Olympische Leerstoel Henri de Baillet Latour - Jacques Rogge geïnstalleerd. De leerstoel wordt gesponsord door het fonds Baillet Latour tot 2020. Hij moet een belangrijk centrum van onderzoek, onderwijs en informatieverspreiding worden over nieuwe beleidsinstrumenten i.h.k.v. de sterke economische en manageriale ontwikkeling in de sport en naar ethische en deontologische bakens voor de sporters.
Misschien nog belangrijker dan een eredoctoraat en een in tijd beperkte leerstoel, is de oprichting in 2015 aan de UGent van een splinternieuw state-of-the-art onderzoekslabo The Sport Science Laboratory –Jacques Rogge, waar zowel aan fundamenteel als aan toegepast sportwetenschappelijk onderzoek op topniveau wordt gedaan. Het labo komt er op initiatief van de toenmalige rector Paul Van Cauwenberge die Jacky reeds kent van in zijn studententijd.
Naast de eerbetuigingen aan zijn Alma Mater wordt Rogge in maart 1993 opgenomen in de Belgische erfelijke adel met de persoonlijke titel van ridder. Wegens verdienste krijgt hij in 2003 de persoonlijke adelijke titel van graaf.  Zijn wapenspreuk luidt: Nil Volentibus Arduum (Niets is moeilijk voor hen die willen). In 2014 wordt hij geridderd in Groot-Brittannië en mag zich Knight Commander of the Order of Saint Michael and Saint George noemen. Die eer valt hem te beurt omwille van zijn onverdroten inzet voor de Olympische Spelen van 2012 in Londen.

Rustiger aan

Wanneer Rogge op 71-jarige leeftijd afscheid neemt van het IOC en van Lausanne, keert hij terug naar zijn gekende stek in Astene. Na twaalf bijzonder hectische jaren wil hij het iets rustiger aandoen. Sport blijft voor hem belangrijk en hij is nog vaak te gast op internationale sportontmoetingen, maar ook aan zijn persoonlijke fysieke conditie blijft hij aandacht besteden. 
Er is nu ook meer tijd voor een andere passie van hem: kunst. Reeds als kind ging hij tijdens weekends regelmatig tentoonstellingen bezoeken met zijn vader. Jacques is vooral geboeid door de abstracte schilderkunst en kan er lyrische bespiegelingen aan wijden.
Helaas wordt Jacques Rogge zijn laatste levensjaren getroffen door de ziekte van Parkinson. Hij overlijdt op 29 augustus 2021.
Postuum komt er een Jacques Rogge-brug in zijn thuisstad Deinze. Ze wordt geplaatst in de loop van 2022. Het wordt een nieuwe fietsersbrug van 45 meter lang over de Volhardingslaan in Deinze. "De brug verbindt mensen", vertelt burgemeester Jan Vermeulen. "En dat deed Jacques Rogge ook als voorzitter van het IOC : mensen samenbrengen. En de brug brengt ook  mensen in beweging, ze kunnen de brug alleen over al stappend en trappend, en dat vond hij ook heel belangrijk."

Frank Cotman
Vakgroep Geschiedenis UGent
2 november 2021

Hoe verwijs je naar dit artikel?
Cotman, Frank. “Rogge, Jacques (1942-2021).” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 14.01.2022. 
http://www.ugentmemorie.be/personen/rogge-jacques-1942-2021

BIBLIOGRAFIE

Bourgois, Jan G., Dumortier, Jasmien, Callewaert, Margot, Celie, Bert, Capelli, Carlo, Sjogaard, Gisela, De Clercq, Dirk en Boone, Jan. Tribute to Dr Jacques Rogge: muscle activity and fatigue during hiking in Olympic dinghy sailing. European Journal of Sport Science. 19 maart 2017.
https://www.durfdenken.be/nl/ugenters/jacques-rogge-olympische-atleet-en...
https://ronnydeschepper.com/2021/08/30/jacques-rogge-wordt-zeventig/#mor...
Jacobs, Hans. PORTRET. Jacques Rogge (1942-2021): Mister Clean, Opa Ringen en alom gerespecteerd sportpaus. In Gazet van Antwerpen, 30 augustus 2021.
https://lib.ugent.be/en/catalog/rug01:001018051?i=0&q=Jules+rogge
https://lib.ugent.be/en/catalog/rug01:000989566?i=1&q=Jules+rogge
https://lib.ugent.be/en/catalog/rug01:002289469?i=2&q=Jacques+rogge+rogge
Mussen, Maurice. Libellus Memorialis. De geschiedenis van de Kliniek voor Fysiotherapie en Orthopedie. UGent, Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen, 2006.
Sioen, Lieven. De tien gebeurtenissen die van Jacques Rogge misschienIOC-voorzitter maken. In De Standaard, 9 juni 2001.
http://www.ugentmemorialis.be/catalog/000005037
Ysebaert, Tom. De laatste zeiltocht van Mister Clean. In De Standaard, 30 augustus 2010.